Diderot Denis: biografia, filozofia

2024 Autor: Sierra Becker | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2024-02-26 06:11

Denis Diderot jest intelektualistą swoich czasów, francuskim pisarzem i filozofem. Najbardziej znany jest ze swojej Encyklopedii, którą ukończył w 1751 roku. Wraz z Monteskiuszem, Wolterem i Rousseau uważany był za jednego z ideologów trzeciego stanu we Francji, popularyzatora idei Oświecenia, które, jak się uważa, utorowały drogę rewolucji francuskiej 1789 r.

Dzieciństwo i młodość

Denis Diderot urodził się w 1713 roku. Urodził się w małym francuskim miasteczku Langre. Jego matka była córką garbarza, a ojciec był twórcą noży.

Rodzice zdecydowali, że Denis Diderot zostanie księdzem. W tym celu wysłali go do kolegium jezuickiego, które ukończył w 1728 roku. Dwa lata wcześniej chłopiec został oficjalnie opatem. Biografowie zauważają, że w tym okresie bohaterem naszego artykułu była osoba niezwykle religijna, stale pościła, a nawet nosiła wór pokutny.

Przybycie do Paryża, aby zakończyć jegoWykształcenie wstąpił do kolegium jezuickiego Ludwika Wielkiego, nieco później najprawdopodobniej w jansenowskiej instytucji edukacyjnej - d'Harcourt. Tutaj otrzymał zawód prawnika, ponieważ ojciec zachęcał go do kariery prawniczej. Przypuszczalnie to właśnie konflikty, które powstały między jansenitami a jezuitami, odwróciły go od obranej drogi.

W 1732 Denis Diderot uzyskał tytuł magistra na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Paryskiego. Zamiast kariery księdza poważnie rozważa zostanie prawnikiem, ale w rezultacie woli styl życia niezależnego artysty.

Odrzucenie kariery księdza

W krótkiej biografii Denisa Diderota należy zwrócić uwagę na jego życie osobiste. W 1743 poślubia Anne Toinnete Champion, właścicielkę sklepu z bielizną.

Jednocześnie niezawodnie wiadomo, że małżeństwo nie przeszkodziło mu w romansach z innymi kobietami. Uważa się, że w połowie lat pięćdziesiątych miał romantyczny związek z Sophie Vollan, którą darzył uczuciem prawie do śmierci.

Po ślubie Denis Diderot, którego biografia jest dość interesująca i pełna różnych pomysłów, początkowo zarabiał na tłumaczeniach. W latach 40. pracował z najsłynniejszymi dziełami Steniana, Shaftesbury'ego, Jamesa. Z tego samego okresu pochodzą jego pierwsze samodzielne dzieła literackie. Świadczą o odwadze i dojrzałym umyśle dość młodego autora. W 1746 r. ukazały się jego „Myśli filozoficzne”, a później „Zaułki, czyli spacer sceptyka”, „List do niewidomych w pouczaniu widzących”,„Niedyskretne Skarby”. Podobno już w tym czasie Diderot stał się deistą, a wkrótce – przekonanym materialistą i ateistą. W tym czasie te książki Denisa Diderota zostały zaklasyfikowane jako wolnomyślicielskie, za co został aresztowany w 1749 roku. Odbywał karę w Château de Vincennes.

Praca nad „Encyklopedią”

Praca nad „Encyklopedią” Diderot napotkany po raz pierwszy w 1747 roku. Pomysł wydawcy metropolity bretońskiego na przetłumaczenie na język francuski tzw. „Słownika ogólnego rzemiosła i nauki” pojawił się kilka lat temu. Ale żaden redaktor nie wykonałby tego zadania.

Didro pracował nad projektem z d'Alembertem. W rezultacie jeden z nich wpadł na pomysł, aby całkowicie zrezygnować z tłumaczenia słownika angielskiego i przygotować samodzielne wydanie, które byłoby unikalne. W każdym razie to dzięki Diderotowi prace nad Encyklopedią nabrały rozmachu, który uczynił z niej prawdziwy manifest Oświecenia.

Przez następne ćwierć wieku bohater naszego artykułu nadal nadzoruje prace nad księgą wiedzy, która do tego czasu rozrosła się do 17 tomów samych artykułów, które towarzyszą jeszcze jedenastu tomom ilustracji. Nawet biorąc pod uwagę biografię Denisa Diderota, trzeba się zastanowić nad dużą liczbą przeszkód, które udało mu się pokonać na swojej drodze. Oprócz wspomnianego już pozbawienia wolności jest to również zawieszenie pracy z przyczyn niezależnych od redakcji, kryzys, z powoduktórym D'Alembert opuścił projekt, zakaz publikacji oraz jego staranną i skrupulatną cenzurę.

Pierwsze wydanie Encyklopedii zostało ostatecznie ukończone dopiero w 1772 roku. W jego tworzeniu brały udział prawie wszystkie wielkie umysły Oświecenia, które były wówczas we Francji - Voltaire, Holbach, Rousseau, Monteskiusz.

Manifest Oświecenia

Rezultatem ich wspólnej pracy był uniwersalny zasób nowoczesnej wiedzy. Oddzielnie należy zauważyć, że w artykułach poświęconych tematyce politycznej celowo nie preferowano żadnej z form rządzenia. A pochwałom, jakie autorzy skierowali do Republiki Genewskiej, towarzyszyły uwagi, że taka struktura państwowa jest możliwa tylko dla stosunkowo niewielkich terytoriów, do których sama Francja nie należy. Na łamach Encyklopedii dominował pluralizm w najczystszej postaci, gdyż pisarze w niektórych artykułach opowiadali się za monarchią ograniczoną, w innych trzymali się wersji absolutnej, widząc tylko w niej podstawę dobrobytu społecznego.

Jednocześnie oddzielnie zaznaczono, że poddani mają prawo sprzeciwiać się despotom, a królowie powinni obowiązkowo przestrzegać prawa, pomagać biednym i pokrzywdzonym, bronić wiary swojego ludu.

Encyklopedia otwarcie skrytykowała sposób życia szlachty. Jednocześnie autorzy artykułów zauważyli, że dostrzegają i wspierają potrzebę istnienia hierarchii społecznej w społeczeństwie. Przedstawiciele burżuazji bezlitośniekrytykowani za pragnienie stanowisk i rozwoju kariery, a także chciwość, finansiści zostali uznani za pasożytniczą część ciała trzeciego majątku.

Autorzy „Encyklopedii” opowiadali się za złagodzeniem losu zwykłych ludzi. Aby jednak osiągnąć ten cel, nie wzywali do ustanowienia demokracji w kraju, ale zaapelowali do rządu, zwracając uwagę urzędników i ministrów na potrzebę reform w edukacji, gospodarce (sprawiedliwe opodatkowanie, walka z ubóstwo).

Poglądy filozoficzne

Główne idee Denisa Diderota w dziedzinie filozofii zostały przez niego sformułowane już w 1751 roku w traktacie „List o głuchych i niemych jako podbudowa dla słuchających”. Rozważa w nim problem poznania w kontekście symboliki słów i gestów.

W 1753 publikuje "Myśli o wyjaśnieniu natury", które tworzy na obraz i podobieństwo dzieł Bacona, polemizując z racjonalistyczną filozofią Leibniza i Kartezjusza. Na przykład obalił teorię idei wrodzonych.

Kiedy powstała filozofia Denisa Diderota, kategorycznie zaprzeczył dualistycznej doktrynie poświęconej rozwidleniu zasad duchowych i materialnych. Przekonywał, że na świecie istnieje tylko materia, która może mieć wrażliwość, a wszystkie różnorodne i złożone zjawiska zachodzące w prawdziwym życiu są wynikiem ruchu jej cząstek. Potwierdzenie tego można znaleźć w cytatach Denisa Diderota:

Religia uniemożliwia ludziom widzenie, ponieważ zabrania im widzieć pod groźbą wiecznej kary.

ZabierzChrześcijanin boi się piekła, a ty odbierzesz mu wiarę.

Bóg chrześcijan jest ojcem, który bardzo ceni swoje jabłka i bardzo mało swoje dzieci.

W jego poglądach filozoficznych pojawiły się również przemyślenia na temat wpływu różnych czynników zewnętrznych na jednostkę. Wśród pomysłów Denisa Diderota można znaleźć twierdzenie, że człowiek jest wyłącznie tym, co może z niego zrobić jego środowisko i wychowanie. Co więcej, każda czynność, którą wykonuje, jest aktem koniecznym w ogólnym światopoglądzie.

Stosunek do polityki

Biorąc pod uwagę światopogląd Denisa Diderota, główne myśli i idee filozofa i pisarza, należy zauważyć, że zgodnie z przekonaniami politycznymi był on zwolennikiem oświeconego absolutyzmu, zgadzając się w tym z Wolterem. Diderot odmówił także zaufania masom, które uważał za niezdolne do rozwiązywania problemów państwowych i moralnych.

W jego opinii idealnym systemem politycznym jest monarchia rządzona przez suwerena obdarzonego wiedzą filozoficzną i naukową. Diderot był przekonany, że zjednoczenie filozofów i władców jest nie tylko możliwe, ale wręcz konieczne.

W tym samym czasie jego własne materialistyczne nauczanie skierowane było przeciwko duchowieństwu. Ostatecznym celem było oddanie władzy państwowej w ręce filozofów.

W tym Diderot się mylił. Jak można sądzić z historii, monarchowie szanowali filozofów, ale nie pozwalali im na realny wpływ na praktyczną politykę. Na przykład kiedy Diderot przybył do Rosji w 1773 r., odpowiadając na zaproszenie Katarzyny II,godzinami rozmawiali wzniośle, ale jednocześnie rosyjska cesarzowa była sceptycznie nastawiona do jego projektów zniszczenia luksusu na dworze, skierowania uwolnionych funduszy na potrzeby ludu, a także zorganizowania bezpłatnej powszechnej edukacji.

Didro otrzymał dużą sumę pieniędzy od Katarzyny na swoją bibliotekę, podczas gdy otrzymał pensję na jej utrzymanie.

Kreatywność

Aktywnie angażuj się w kreatywność Diderot zaczyna się w latach 50-tych. Publikuje dwa dramaty – „Ojciec rodziny” i „Zły syn, czyli próby cnót”. W nich kategorycznie wyrzeka się reguł panującego wówczas klasycyzmu, dążąc do stworzenia dramatu drobnomieszczańskiego, burżuazyjno-sentymentalnego, co mu się w efekcie udaje. Konflikty, które powstają między przedstawicielami trzeciego stanu, wysuwają się na pierwszy plan w większości jego prac, opisuje ich sposób życia i zachowanie w najzwyklejszym środowisku.

Jego klasyczne dzieła obejmują historię „Zakonnica”, o której opowiemy bardziej szczegółowo, powieści „Siostrzeniec Ramo”, „Jacques the Fatalist and his Master”. Dla większości współczesnych książki te pozostają nieznane, ponieważ autor praktycznie nie drukuje ich za życia.

Warto zauważyć, że wszystkie te prace łączy realizm, niesamowita dyskrecja i przejrzysty, niezwykle wyraźny styl narracji. Czytanie prac Diderota zawsze było łatwe, ponieważ prawie całkowicie brakuje w nich ozdobników słownych.

Przeważniew jego pracach można znaleźć odrzucenie kościoła i religii, przywiązanie do humanistycznych celów, wyidealizowane idee dotyczące ludzkiej powinności.

Zasady estetyczne i filozoficzne, które głosi Diderot, można prześledzić w jego stosunku do sztuk pięknych. Od 1759 do 1781 regularnie publikował recenzje paryskich salonów w odręcznej gazecie swego przyjaciela Grimma, zwanej „Korespondencją Literacką”. Jest wysyłany w ramach subskrypcji do wpływowych książąt i monarchów.

Zakonnica

To jedno z najsłynniejszych dzieł Diderota. Przedstawia zdeprawowane obyczaje panujące w klasztorze. W książce „Zakonnica” Denisa Diderota historia opowiedziana jest z perspektywy młodej nowicjuszki, która nie zdaje sobie sprawy, jakich uczuć doświadcza.

Krytycy zauważają w tej pracy niesamowite połączenie psychologicznej prawdy z niezwykle odważnym jak na tamte czasy naturalizmem. Wszystko to sprawia, że historia Denisa Diderota „Zakonnicy” jest jedną z najlepszych prozatorskich dzieł XVIII wieku, przynajmniej we Francji. Ponadto jest to doskonały przykład antyreligijnej propagandy.

Bodźcem do napisania tej książki była prawdziwa historia, o której dowiedział się autor. W latach 50. XVIII wieku ujawniono tajemnice klasztoru. W przedrewolucyjnej Francji życie kościelne było jednym z najbardziej ekscytujących i pilnych tematów.

Sama historia zaczyna się od odcinka, w którym główna bohaterka Suzanne, która jest nieślubnym dzieckiem, zostaje przymusowo wysłana do kobiecegoklasztor. Właściwie zdradza ją własna matka, ale dziewczyna nadal ją kocha, nie zdradza sekretów swojego pochodzenia, chociaż może to jej pomóc się uwolnić. Zamiast tego podejmuje kilka prób ucieczki z pustelni w celu uzyskania wolności, z których jedna dobrze się kończy.

Siostrzeniec Ramona

Innym znanym dziełem Diderota jest powieść Siostrzeniec Rameau. Wielu krytyków literackich uważa go za szczyt kreatywności bohatera naszego artykułu.

Sama powieść napisana jest w formie dialogu między autorem a siostrzeńcem bardzo popularnego wówczas we Francji kompozytora Rameau. Krewny zaczyna z podziwem mówić o kradzieży i pasożytniczym życiu kosztem innych. Młodszy Ramo pojawia się w pracy jako uosobienie egoizmu istniejącego we współczesnym społeczeństwie.

Podróż do Rosji

Catherine II, która korespondowała i była w przyjaznych stosunkach z Voltaire, była zainteresowana pracą Diderota nad słynną Encyklopedią. Gdy tylko objęła tron, natychmiast zaproponowała przeniesienie publikacji do Rosji. Za tym kryło się nie tylko jej pragnienie wzmocnienia swojej reputacji, ale także próba zaspokojenia zainteresowania tą pracą wykształconej i oświeconej części rosyjskiego społeczeństwa.

Diderot odrzucił tę ofertę, ale zgodził się sprzedać swoją wyjątkową bibliotekę cesarzowej za 50 000 liwrów. Co więcej, same książki pozostawały do jego pełnej dyspozycji do końca jego życia. Został kuratorem prac w swoim domu w statusie osobistego bibliotekarza Cesarzowej.

Na zaproszenie Katarzyny przebywał wPetersburg od października 1773 do marca 1774. W tym czasie został wybrany członkiem honorowym Akademii Nauk w Petersburgu.

Po powrocie do Francji napisał kilka esejów na temat możliwego wprowadzenia Rosji do cywilizacji europejskiej. Jego sceptyczne wypowiedzi na temat polityki Katarzyny wzbudziły jej gniew, ale po śmierci filozofa stały się znane w Rosji.

W 1784 zmarł w Paryżu w wieku 70 lat.